Hijyen Belgesi Nereden Alınır?

Birinci Basamak Beyaz Kod ve Hijyen Eğitimi 

Hijyen Eğitimi ve Yasal Dayanakları

Hijyen eğitimi, ülkemizde gıda üretim ve perakende sektörlerinde, güzellik ve saç bakım hizmetleri sunulan iş yerlerinde ve insani tüketim amaçlı sular ile doğal mineralli suların üretim ve dağıtım süreçlerinde çalışan bireyler için zorunlu bir uygulama haline getirilmiştir.

Bu düzenleme, 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 126’ncı ve 127’nci maddelerinde yer alan ve halk arasında “portör muayenesi” olarak bilinen uygulamanın yerine, hijyen eğitiminin getirilmesini içermektedir.

2 Kasım 2011 tarihli ve 28103 sayılı mükerrer Resmî Gazete’de yayımlanan 663 sayılı Sağlık Bakanlığının ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 58’inci maddesinin 11’inci fıkrasıyla bu kapsamda önemli bir değişiklik yapılmıştır.

Söz konusu düzenleme, hijyen eğitimlerinin yasal zemine oturtulmasını sağlamış ve bu konuda uygulanacak usul ve esasları belirlemek amacıyla 5 Temmuz 2013 tarihli ve 28698 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hijyen Eğitimi Yönetmeliği ile şekillendirilmiştir.

Hijyen Eğitimlerinin Verildiği Kurumlar

Hijyen eğitimi, Millî Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğüne bağlı kurumlar aracılığıyla düzenlenmektedir.

Bu kapsamda halk eğitimi merkezleri, mesleki eğitim merkezleri, olgunlaşma enstitüleri ve turizm eğitim merkezleri hijyen eğitimi hizmeti sunmaktadır.

Eğitimlerin bu kurumlar aracılığıyla verilmesi, bireylerin erişim olanaklarını artırmayı ve eğitim kalitesini standart bir yapıya kavuşturmayı hedeflemektedir.

Hijyen Eğitiminin Toplumsal Önemi

Hijyen eğitimi uygulaması, halk sağlığını korumayı ve geliştirmeyi amaçlayan önemli bir kamu sağlığı girişimidir. Bu eğitimlerin temel hedefi, toplumun hijyen konusunda bilgi ve bilinç düzeyini artırmak, bireysel ve toplumsal sağlığın korunmasına katkı sunmaktır.

Hijyen eğitimi, sadece bireylerin mesleki yeterliliklerini artırmakla kalmaz, aynı zamanda toplum genelinde sağlık bilincinin yükselmesine de hizmet eder.

Hijyen eğitimi, yasal düzenlemelerle şekillendirilmiş ve uygulama alanı genişletilmiş bir halk sağlığı politikasıdır. Eğitimlerin Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı kurumlarca düzenlenmesi, yasal altyapısı ve hedeflediği toplumsal fayda, bu programın önemini daha da artırmaktadır.

Toplum sağlığını geliştirme hedefi doğrultusunda hijyen eğitiminin sürdürülebilirliği ve etkinliği, kamu ve özel sektörün bu konuda göstereceği çabayla doğrudan ilişkilidir.

Hijyen Eğitimi Yönetmeliği Bilgilendirme Sunumu için tıklayınız

Hijyen Eğitimi Mevzuatı Özeti

Bu dosya, hijyen eğitiminin yasal dayanakları, uygulama alanları ve düzenlemelerini kapsamaktadır. İçeriği şu başlıklar altında özetleyebiliriz:

1. Eski Mevzuat

• Umumi Hıfzıssıhha Kanunu (1593 Sayılı Kanun):
  • Madde 126: Gıda ve sağlıkla ilgili işlerde çalışanların düzenli sağlık muayenesi yaptırma zorunluluğunu içerir.
  • Madde 127: Sağlık muayenelerinin belediye ve hükümet tabipleri tarafından ücretsiz yapılacağı belirtilir.
• Portör Muayeneleri: Gıda sektöründe çalışanlar için gaitada bakteri taraması, akciğer grafisi gibi düzenli tetkiklerin yapılmasını zorunlu kılar.

2. Yeni Mevzuat

• Kanun Değişiklikleri: 2011 yılında yapılan düzenleme ile portör muayenesi yerine hijyen eğitimi zorunlu hale getirilmiştir.
• Hijyen Eğitimi Yönetmeliği (2013):
  • Amaç: Gıda üretimi ve perakende, temizlik hizmetleri, ve diğer ilgili sektörlerde çalışanlara hijyen eğitimi verilmesi.
  • Kapsam: Gıda, su üretim tesisleri, kuaförler, oteller, hamamlar gibi birçok sektörü kapsar.
  • Belgelendirme: Hijyen eğitimi alan kişilere “kurs bitirme belgesi” verilir. Bu belge olmadan ilgili iş kollarında çalışılamaz.
  • Eğitim Süreci: Eğitimler Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı kurumlarda veya iş yeri sahiplerinin kendi imkanlarıyla verilir. Eğitim süresi 8 saatten az olamaz.

3. Eğitim İçerikleri

• Eğitimlerde bulaşıcı hastalıklar, hijyen ilkeleri, halk sağlığını tehdit eden etmenler ve korunma yolları gibi konular ele alınır.

4. Çalışmaya Engel Hastalıklar

• İshal, açık yaralar, cüzzam, frengi gibi hastalıklar çalışmayı engelleyici sebepler arasındadır. Bu durumdaki kişilerin çalışabilmesi için iyileştiklerini belgelemeleri gerekir.

5. Denetim ve Yaptırımlar

• İş yerlerinin hijyen eğitimine uygunluğu düzenli olarak denetlenir. Eksiklikler tespit edilirse, 1593 sayılı Kanunun 282. maddesine göre idari yaptırımlar uygulanır.

Hijyen eğitimi, toplum sağlığını korumayı ve iş yerlerinde hijyen standartlarını yükseltmeyi hedefleyen bir kamu sağlığı politikasıdır. Yönetmelik, işveren ve çalışanlara önemli sorumluluklar yüklemektedir.

Eğitimler ve denetimler, hijyenin bir iş standardı olarak benimsenmesini sağlamayı amaçlamaktadır.

Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ve İlgili Yönetmelik için tıklayınız

Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ve Hijyen Eğitimi Yönetmeliği Özeti

Bu belge, 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ile Hijyen Eğitimi Yönetmeliği kapsamında yapılan düzenlemeleri ve uygulama esaslarını içermektedir. İşte ana başlıklar altında özet:

1. Umumi Hıfzıssıhha Kanunu (126. ve 127. Maddeler)

Madde 126:

• Gıda üretim, satış yerleri ve temizlik hizmeti sunan iş yerlerinde çalışanların hijyen eğitimi alması zorunludur.
• İş yeri sahipleri, çalışanların bu eğitimi almasını sağlamakla yükümlüdür.
• Bulaşıcı hastalığı ya da açık yara gibi rahatsızlıkları olan kişiler, hastalıklarının iyileştiğini belgeleyene kadar çalışamaz.

Madde 127:

• 126. maddede belirtilen iş yerlerinde hijyen eğitimine ve bulaşıcı hastalıklarla ilgili hususlara yönelik usul ve esaslar Sağlık, İçişleri ve Gıda Bakanlıklarınca düzenlenir.
• Salgın hastalık durumunda tüm inceleme ve masraflar iş yeri sahipleri tarafından karşılanır.
• Hukuki sorumluluk ve olası tazminat yükümlülüğü iş yeri sahiplerine aittir.

2. Hijyen Eğitimi Yönetmeliği

• Amaç:
  • Gıda, su üretimi, temizlik hizmetleri ve diğer ilgili iş kollarında çalışanlara hijyen bilinci kazandırmak.
• Kapsam:
  • Gıda üretim ve perakende iş yerleri.
  • Kaplıca, hamam, sauna, kuaför ve benzeri hizmet veren yerler.
  • Otel, pansiyon gibi konaklama tesisleri.
• Dayanak:
  • Yönetmelik, 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 127. maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

3. Belgelendirme ve Eğitim Süreci

• Hijyen eğitimi almayan kişiler, ilgili iş yerlerinde çalışamaz.
• Eğitimler, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı kurumlarda veya iş yeri sahiplerinin organizasyonuyla verilir.
• Eğitim süresi en az 8 saat olup, eğitim sonunda katılımcılara kurs bitirme belgesi verilir.

4. Eğitim Konuları

• Halk sağlığını tehdit eden mikroorganizmalar (virüs, bakteri, mantar vb.).
• Hijyen ve temizlik ilkeleri.
• İş koluna özel hijyen riskleri ve önlemleri.

5. Çalışmaya Engel Teşkil Eden Hastalıklar

• Gıda ile taşınabilen bulaşıcı hastalıklar.
• Açık yara, deri enfeksiyonları ve cüzzam gibi hastalıklar.
• Bu tür hastalıkları bulunanlar, iyileştiklerini belgeleyene kadar çalışamaz.

6. Denetim ve Yaptırımlar

• Bakanlıklar ve mahalli idareler, iş yerlerini denetler.
• Hijyen yükümlülüklerini yerine getirmeyen iş yerleri, 1593 sayılı Kanun’un 282. maddesine göre cezalandırılır.

Bu düzenlemeler, toplum sağlığını koruma ve hijyen standartlarını yükseltme amacı taşımaktadır. İş yerleri ve çalışanlar, bu kurallara uymakla yasal olarak sorumlu tutulmaktadır. Eğitimler, halk sağlığını koruma adına kritik bir öneme sahiptir.

Hijyen Eğitimi Yönetmeliği Hakkında Sıkça Sorulan Sorular  

1. Portör Muayeneleri Kaldırıldı mı?

Evet, portör muayeneleri kaldırılmıştır. 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 126 ve 127. maddelerinde yapılan değişiklikle, 2 Kasım 2011 tarihinde 28103 sayılı mükerrer Resmî Gazete’de yayımlanan 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında portör muayeneleri yerine “hijyen eğitimi” zorunlu hale getirilmiştir.

Hijyen eğitimlerinin kimler tarafından alınması gerektiği, eğitimlerin nasıl uygulanacağı ve içeriğinin ne şekilde olması gerektiği gibi detayları belirlemek amacıyla 5 Temmuz 2013 tarihinde 28698 sayılı Resmî Gazete’de Hijyen Eğitimi Yönetmeliği yayımlanmıştır.

2. Hangi İş Yerlerinde Çalışanlar Hijyen Eğitimi Almalıdır?

Hijyen Eğitimi Yönetmeliği’nin 2. maddesi kapsamına giren iş yerleri ve çalışan grupları şunlardır:

• Gıda üretimi ve perakende iş yerleri: Bu alanlarda çalışan herkes.
• Su ve doğal mineralli su üretimi yapan tesisler: İnsan tüketimi için üretim yapan iş yerlerinde çalışanlar.
• Temizlik ve güzellik hizmetleri sunan yerler: Kaplıca, hamam, sauna, berber, kuaför, dövme ve pirsing yapılan yerler, masaj ve güzellik salonları gibi yerlerde çalışanlar.
• Konaklama sektörü: Otel, motel, pansiyon ve misafirhanelerde görev yapan personel.
• Perakende iş yerleri: Ana dağıtım merkezleri, hazır yemek hizmeti sunan işletmeler, iş yeri yemekhaneleri, restoranlar, dükkânlar, toptan satış merkezleri, süpermarketler gibi yerlerde doğrudan gıda hizmeti sağlayan çalışanlar.

Ayrıca, bu yerlerde doğrudan hizmet veren çalışanların yanı sıra iş yeri sahipleri ve işletme yöneticileri, işin içinde aktif olarak bulunmaları durumunda hijyen eğitimi almakla yükümlüdür.

3. Hijyen Eğitimi Hangi Çalışanlar İçin Zorunludur?

Hijyen Eğitimi Yönetmeliği kapsamındaki iş yerlerinde, doğrudan hizmet sunan çalışanların hijyen eğitimini alması zorunludur. İş yerinde aktif olarak çalışmaları durumunda, iş yeri sahipleri ve işletme yöneticileri de bu eğitimi almakla yükümlüdür.

4. Hijyen Eğitimi Hangi Kurumlar Tarafından Verilmektedir?

Hijyen eğitimleri, Millî Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü’ne bağlı illerde ve ilçelerde bulunan halk eğitimi merkezleri, mesleki eğitim merkezleri, turizm eğitim merkezleri ve olgunlaşma enstitüleri tarafından düzenlenmektedir.

Ayrıca, Hijyen Belgesi Merkezi de bu konuda hizmet vermektedir. Eğitim ve belgelendirme süreçleri hakkında bilgi almak veya başvuru yapmak için (0216) 419 24 19 numaralı telefon üzerinden iletişime geçebilirsiniz veya buraya tıklayarak siteyi ziyaret edebilirsiniz.

Eğitim sonunda, Millî Eğitim Bakanlığı’nın “e-Yaygın Otomasyon Sistemi” üzerinden verilen kurs bitirme belgesi geçerli olacaktır. Bu belgenin dışında özel veya kamu kuruluşları tarafından verilen belgeler kabul edilmemektedir.

5. Hijyen Eğitim Belgeleri Ne Kadar Süreyle Geçerlidir?

Hijyen Eğitimi Yönetmeliği’nin 6. maddesinin 3. fıkrasına göre, alınan belgeler, kişinin aynı iş kolunda çalışmaya devam ettiği sürece geçerlidir.

6. İş Yeri Sahipleri Hijyen Eğitimini Çalışanlarına Verebilir Mi?

Hijyen Eğitimi Yönetmeliği’nin 6. maddesinin 1. fıkrasına göre, iş yeri sahipleri ve işletenler, çalışanlarına kendi imkanlarıyla hijyen eğitimi verebilirler. Bunun için Millî Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü’ne bağlı halk eğitimi merkezlerine, mesleki eğitim merkezlerine, turizm eğitim merkezlerine veya olgunlaşma enstitülerine başvuru yapmaları gerekmektedir. Bu eğitimler, ilgili müdürlüklerin denetiminde ve Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü’nce hazırlanan programlar çerçevesinde gerçekleştirilmelidir.

7. Hijyen Eğitimi Almayan Kişilerin Çalıştırılması Durumunda Ceza Uygulanır Mı?

Evet, uygulanır. Hijyen Eğitimi Yönetmeliği’nin 11. maddesi gereği yapılan denetimlerde, doğrudan hizmet sunan çalışanların hijyen eğitim belgelerinin olup olmadığı kontrol edilir.

Belirtilen yükümlülüklere uymayan iş yerleri, 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 282. maddesine göre cezalandırılır. Eğer fiil suç oluşturmuyorsa, her bir çalışan için ayrı ayrı cezai işlem uygulanacaktır. Bu nedenle, tüm iş yerlerinin çalışanlarının belgelerini eksiksiz tamamlaması kritik önem taşır.

8. Hijyen Eğitimi Yönetmeliği Çerçevesinde Hekimlerin Sorumlulukları

Hekimler, Hijyen Eğitimi Yönetmeliği kapsamındaki iş yerlerinde çalışanları muayene ederken Yönetmelik’in 9. maddesinin 1. fıkrasındaki şu hükümleri dikkate almalıdır:

• (a) bendi: Gıda ile taşınabilen bir hastalığı olan, bu hastalığın taşıyıcısı durumunda bulunan veya ishal gibi belirtileri olan kişiler.
• (b) bendi: Vücudun görünür kısımlarında açık/enfekte yara, deri enfeksiyonları veya halkta tiksinti yaratabilecek deri lezyonları bulunan kişiler; ayrıca cüzzam, frengi ve verem gibi hastalıklara yakalananlar.
• (c) bendi: 30/5/2007 tarihli ve 26537 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Bulaşıcı Hastalıklar Sürveyans ve Kontrol Esasları Yönetmeliği’nde belirtilen ve hijyen eksikliği nedeniyle halk sağlığını tehdit edebilecek hastalıkları bulunan kişiler.

Hekimler, bu kriterlere uyan çalışanların iş yerinde çalışmaya devam etmelerinin uygun olmadığını raporlamak ve gerekli yönlendirmeleri yapmakla yükümlüdür.

9. Hijyen Eğitimi Yönetmeliği Çerçevesinde Çalışanların Sorumlulukları

Hijyen Eğitimi Yönetmeliği’ne göre, çalışanlar ve iş yeri sahipleri/işletenler aşağıdaki yükümlülüklere uymak zorundadır:

1. Hastalığa Dair Rapor Zorunluluğu:

Hijyen Eğitimi Yönetmeliği’nin 9. maddesinin 1. fıkrasına göre, aşağıdaki hastalıkları bulunan kişiler, hastalıklarının iyileştiğini veya bulaşıcılığın sona erdiğini raporla belgeleyene kadar bu iş yerlerinde çalışamaz veya çalıştırılamaz:

• Gıda ile taşınabilen bir hastalık taşıyan veya bu tür bir hastalığa yakalanmış olanlar.
• Görünür bölgelerde açık yara, enfeksiyon veya halk sağlığını tehdit edebilecek deri rahatsızlıklarına sahip olanlar.
• Cüzzam, frengi, verem veya bulaşıcı hastalıklar yönetmeliğinde belirtilen diğer hastalıkları taşıyanlar.

1. Hastalık Bildirim Yükümlülüğü:

Yönetmelik’in 9. maddesinin 2. fıkrası uyarınca, çalışanlar, sahip oldukları hastalıklar hakkında işverenlerini bilgilendirmekle yükümlüdür. Bu bilgilendirme, hem çalışanların hem de toplum sağlığının korunması için kritik bir öneme sahiptir.

Çalışanlar ve işverenler, Yönetmelik hükümlerine uymadığı takdirde yasal yaptırımlarla karşı karşıya kalabilirler. Bu nedenle düzenlemelere tam uyum büyük önem taşır.